مجموعه هنری نقش مهر با سالها سابقه در ساخت، نصب و اجرای نقش برجسته های سفالی، سیمانی و رزینی تجربه های سودمند و والایی را در این راه به دست آورده که می تواند با به اشتراک گزاشتن آنها موجب اعتلای بیشتر این هنر گردد .تجربیات متفاوت به همراه ذوق و سلیقه و روحیات متفاوت در کنار داشتن تکنیک های ساخت نقش برجسته های سفالی می تواند موجب بروز و ظهور سبک های مختلفی در این رشته گشته که به اعتلای روز افزون این هنر می انجامد .با توجه به اینکه در مطلب آموزشی قبلی در مورد نحوه استفاده از گل سفال صحبت کردیم در اینجا ما می کوشیم با معرفی سبک های مختلف نقش برجسته، مواد اولیه، نحوه پخت و نصب آن بتوانیم سهمی در معرفی و رشد این هنر داشته باشیم .
نقش برجسته های سفالی به صورت نیم برجسته، برجسته یا تمام برجسته می باشند، تابلو های سفالی نیم برجسته عموما از طریق کنده کاری یا روش کاهنده ایجاد می شوند، در این مرحله در ساخت تابلو سفال نقش برجسته آماده کردن گل با روش های دستی و یا با دستگاه هایی همچون استرودر می باشد، مرحله بعدی کار پهن کردن گل در ابعاد تابلوی مورد نظرمان است، سپس اجرای تابلو های سفالی آغاز می شود .
در این روش مقدار گلی که برای طرح مورد نظر پهن می شود با کنده کاری یا کم کردن از آن می توان به طرح دلخواه رسید، به طور معمول برجستگی اثر در این روش کمتر از سایر روشها بوده و اجرای مراحل کار نیز آسانتر می باشد .برای کار روی روی گل باید از ابزار مخصوص آن استفاده نمود مخصوصا روش کاهنده بسیار به ابزار کاری مناسب نیاز دارد که در صورتی که کمی خلاقیت داشته باید می توانید این ابزار ها به صورت دستی برای خودتان طراحی و بسازید و در اجرای تابلو ها از آنها استفاده کنید در آموزشهای بعدی که در سایت سفالگر قرار داده می شود در مورد ساخت ابزارهای مناسب برای کار سفال نیز توضیحات لازم را به علاقه مندان ارائه می دهیم .
روش افزایشی به دو صورت برجسته و تمام برجسته انجام می شود : در روش افزایشی برجسته نقش با اضافه کردن گل به طرح روی زمینه مورد نظر انجام می شود،افزودن گل بسته به طراحی و نظر مجری آن می تواند یکنواخت و یا دارای بعد باشد اما در روش تمام برجسته گل و طرح اجرا شده با آن در نقاطی با زمینه اتصال داشته و گویا به صورت سه بعدی می باشد .اما با ارائه توضیحات اولیه و آشنایی شما با روشهای اجرای کار می خواهیم کمی هم در مورد نحوه ی تهیه گل رس مرغوب صحبت کنیم .در ابتدا برای اجرای تابلو های سفالی باید گل رس مناسب و مرغوب را تهیه کنیم ، در نواحی مختلفی از کشور برداشت گل و فراوری و دسته بندی آن انجام می شود.با توجه به اینکه در مطلب قبلی آموزشی در که این مرکز قرار داده شد این وعده را به علاقه مندان داده بودیم که در مورد چگونگی کار با گل رس و مواد افزودنی به آن مانند کاه و لویی، چگونگی تغییر حالات گل و گل سلولوزی صحبت کنیم در ادامه به این مبحث می پردازیم .شاید در باور عمومی کار با گل رس بسیار کار راحتی به نظر بیاید اما همانطور که قبلا هم بیان کردیم کار با این نوع گل و به عبارتی کار سفالگری بسیار زمانبر و پر حوصله می باشد و دلیل این امر همین گل رس است .سفالکاران از قدیم الایام برای کار با گل رس و رفع مشکلات کار با آن از ترکیبات دیگری نیز استفاده می کردند،در واقع با اضافه کردن مواد دیگری به گل خاصیت شکل دهی و فرم پذیری آن را بیشتر کرده و برای کارهای متفاوت آن را قابل استفاده می نمودند .این مواد که شامل مواد معدنی و گیاهی خاص هستند می توانند خواص گل را متناسب با کاربرد خاصی که مد نظر ماست تغییر دهند، به طور مثال در صورتی که هدف ما ایجاد تغییراتی مانند فرم دادن به بدنه باشد به این معنی که بخواهیم خاصیت پلاستیکی بیشتر و یا کمتر از آنچه که خود گل در ذات خود دارد را داشته باشیم و یا بخوایم در سطح، نوع بافن و رنگگ گل تغیری ایجاد کنیم و یا اینکه میزان آب رفتن گل را کم کنیم به این معنی میزان انقباض آن پس از خشک شدن کمتر شود و یا اینکه بخواهیم با ضافه کردن موادی خاص میزان تاب برداشتن کار را هنگام خشک شدن به حداقل ممکن برسانیم و یا حتی میزان دمای پخت گل را دستکاری کنیم .یکی از سنتی ترین و قدمی ترین موادی که به گل رس اضافه می شود و در کار سفالگری مورد استفاده قرار می گیرد کاه گل می باشد، استفاده از کاه برای محکمتر شدن و جلوگیری از ترک خوردن گل رس به میزان لازم به آن اضافه می شود .از دیگر موادی که به گل رس اضافه می شود می توان به گیاهی به نام لوئی اشاره کرد که این گیاه نیز با هدف پیشگیری از ترک خوردن و تاب برداشتن کار ر هنگام خشک شدن به گل مورد استفاده سفالکاران اضافه می شود .از دیگر موادی که به طور رایج مورد استفاده قرار می گیرد می توان خلاصه وار به شاموت که برخی آنرا با نام گراگ می شناسند و ذرات ماسه و سایر مواد معدنی اشاره کرد و اما یکی دیگر موادی که بسیار پر تهمیت بوده و مورد استفاده قرار می گیرد گل سلولوی می باشد .
گل سلولزی را می توان در بین تمامی مواد معدنی، مصنویی، آلی و طبیعی که به شکل افزودنی هایی به گل رس اضافه می شوند یک افزودنی مناسب و خاص برای گل رس دانست .گل سلولزی خمیر کاغذ یا الیاف سلولز می باشد که در بین سفالگران و علی الخصوص آنهایی که در حوزه های کاشی سفالی و سرامیک فعالیت می کنند بسیار مورد استقبال قرار گرفته است .تقریبا بیست سال از معرفی و شناخت خمیر کاغذ و یا همان الیاف سلولز در حوزه سفال و سرامیک می گذرد با این توصیفات هنوز هم قابلیت هایی که این ماده برای حوزه های مختلف مربوط به سفال با خود به همراه آورده است این ماده را به ابزاری مناسب و مورد علاقه سفالکاران تبدیل نموده است .مهمترین نکته ای که استفاده از گل رس و گل سلولز با خود دارد وجود منابع بسیاری از این دو ماده در طبیعت است رس و سلولز به همراه آب می توانند ماده ای را در اختیار هنرمند قرار دهند که دارای خواص بسیار منحصر به فردی است .چگونگی ترکیب این مواد با هم به این صورت است که نسبت گل رس بیشتر از خمیر کاغذ در این ترکیب می باشدبه همین دلیل است که اشیایی که با ترکیب این دو ماده ساخته می شوند می توانند بدون از هم پاشیدن پخت شده و کار آماده می شود .روش تهیه گل سلولز بسیار راحت می باشد، این گل از روزنامه های باطله و کاغذهای دور ریختنی به دست می آید و یا می توان از کارخانه های کاغذسازی سازی آن را به صورت سلولز آماده تهیه کرد .برای آشنایی بیشتر با گل سلولزی می توانید با کلیک بر روی لینک گل سلولزی با ما همراه باشید .در مطالب بعدی این سری آموزشی در مورد ساخت تابلو سفال نقش برجسته از قدم اول تا نصب آن به ساخت ابزار های مناسب اینکار به صورت دستی و همچنین چگونگی پهن کردم گل و اجرای نقوش برجسته روی آن می پردازیم، امیدواریم که این امر بتواند کمکی مثبت به علاقه مندان این رشته هنری بنماید.
